ORTOPEDA Warszawa
MEDYCYNA SPORTOWA Warszawa
Uszkodzenie chrząstki stawowej
Chondromalacja (rozmiękanie chrząstki - w tłumaczeniu dosłownym) to choroba prowadząca do destrukcji tkanki chrzęstnej. Obecnie coraz rzadziej używa się tego określenia zastępując je sformułowaniem ubytek lub uszkodzenie chrząstki (np. III stopnia). Podział uszkodzeń lub chondromalacji pochodzi z 1961 roku od Outerbridge'a.Najczęściej posługujemy się 4-stopniową gradacją:
- 0 - chrząstka prawidłowa zbliżona spoistością do porcelany lub kokosa),
- I stopień - spluszowacenie i zmiękczenie (obrzęk),
- II stopień - pęknięcia i fragmentacja (podobna struktura do wełny) niepełnej grubości,
- III stopień - pęknięcia pełnej grubości sięgające do kości podchrzęstnej bez odsłonięcia kości,
- IV stopień - ubytki odsłaniające kość podchrzęstną.
Chrząstka stawowa odżywia się z płynu stawowego (ok. 80% składników) i z warstwy podchrzęstnej kości jej części rozrodczej w 20%). W momencie odciążenia chrząstka zasysa płyn jak gąbka, a w chwili obciążania jest on wyciskany jak wyżymaczką (to oczywiście w dużym uproszczeniu).
Chrząstka jest bardzo szlachetną tkanką i nie ulega procesom naprawy (brak komórek aktywnych metabolicznie).
Raz uszkodzona powierzchnia może tylko wypełnić się blizną łącznotkankową tzw. chrząstkopodobną. Chrząstka nie ma właściwości gojenia (nie posiada naczyń, odżywia się głownie z płynu stawowego), należy zatem wkraczać w jak najwcześniejszej fazie choroby.
W leczeniu ubytków chrząstki pełnej grubości stosuje się przeszczepy własnej chrząstki (np. z powierzchni nieobciążanej), allogeniczne (pobrane ze zwłok), przeszczepy komórek chrząstki hodowanej laboratoryjnie, przeszczepy okostnej i/lub komórek szpiku oraz techniki stymulujące powstawanie blizny chrząstkopodobnej: nawiercanie (drilling), mikrozłamania. Usunięcie (abrazja, shaving) powierzchownej warstwy zniszczonej chrząstki pozwoli lepiej odżywić głębsze warstwy i doprowadzić do powstania blizny włóknistej (tzw. fibrocartilage). Dodatkowo podaje się leki stymulujące skład płynu stawowego, wspomagające metabolizm chrząstki (hylan - np. Synvisc, kwas hialuronowy - np. Hyalgan) czy wzbogacające warstwę podchrzęstną (np. Zinaxin, Arthryl, Arthresan, Glucosamine - siaraczan glukozaminy).
Bardzo ważne jest korygowanie osi biomechanicznej kończyn i uszkodzeń towarzyszących prowadzących do destrukcji chrząstki (uszkodzenia łąkotki, więzadeł krzyżowych, fałd błony maziowej, koślawość lub szpotawość kończyn, przebyte zwichnięcie rzepki, itd.) oraz likwidacja nadmiernego nacisku powierzchni chrzęstnych (osteotomie korekcyjne kończyn, mobilizacja tkanek miękkich, wyrównanie proporcji grup mięśniowych, itd.). Właściwa rehabilitacja i leczenie odżywcze może uchronić przed potrzebą interwencji chirurgicznej. Ważne jest również wykluczenie lub leczenie chorób układowych, np.: dny moczanowej, reumatoidalnych, odczynowych.
